بسم الله الرحمن الرحيم

Balıklı Göl (Şanlı Urfa)

İbn-i Battûta (Ebû Abdullah Muhammed Tanci) Radiyallah-u anhu;

Mâliki mezhebi fıkıh âlimi, seyyâh. İsmi Muhammed bin Abdullah bin Muhammed bin İbrahim’dir. Ebû Abdullah künyesini aldı. 703 (M. 1303) yılında Kuzey-Batı Afrika (Fas) şehirlerinden Tanca’da doğdu. Doğum yerine nisbetle “Tanci” denildi.

Yirmiiki yaşına kadar ilim tahsili ile meşgül oldu. Daha sonra yirmidokuz sene dünyanın çeşitli yerlerine seyahatlerde bulundu. Memleketine dönüp bir müddet yaşadıktan sonra doğum yeri olan Tanca’da 770 (M. 1386) senesinde vefat etti.

İbn-i Battûta (r.a.), küçük yaşta ilim tahsiline başladı. Temel din bilgilerini ve âlet (yardımcı) ilimleri öğrendi. Arabi ilimler ver Mâliki mezhebi fıkıh bilgilerinde âlim oldu.Tonca’da tahsilini tamamladıktan sonra, yirmiiki yaşında iken hac yapmak maksadıyla memleketinden ayrıldı.

Bu yolculuğunda, uğradığı yerlerdeki camileri, medreseleri ve türbeleri ziyaret edip halka vaz ve nasihat etti. Gittiği her beldenin ileri gelenleriyle tanışıp alaka ve iltifat gördü. Böylece onda, İslâm memleketlerini gezmek hevesi uyandı. Bu maksadla yirmidokuz yıl süren üç ayrı seyahate çıktı.

İlk seyahatınde Mısır, Süriye, Anadolu, İran, Irak, Hicaz, Türkistan, Orta Asya, Çin, Hindistan, Sumatra ve daha birçok ülkeleri gezdi ve yirmibeş yıl sonra, vatanı olan Tanca’ya döndü.

Bir süre sonra ikinci seyahatıne çıkarak, İspanya’daki Endülüs İslâm ülkelerini ve Fransa’nın bazı yerlerini gezdi.

Daha sonra üçüncü seyahatıne çıkıp, Büyük Sahra, Sudan,Orta ve Kuzey Afrika ülkelerini dolaştı. Bütün ömrünü seyahatle geçirip, o vakitteki vasıtalarla yapılması imkansız sayılacak kadar uzun seyahatler yaparak, Müslümanlar ve Müslümanlıkla irtibatı olan bütün memleketleri gezdi.

Oraların tarihi, coğrafi, etnik ve kültürel durumları hakkında malumat ve bilgi sahibi oldu. Gittiği yerlerde; kadılık, elçilik gibi vazifeler de ifâ etti.

İbn-i Battûta (r.a.), dolaştığı her yerde ülkenin hekimleri, ileri gelenleri ve her tabakadan kimse ile tanıştı. Onların âdetlerini, törelerini, yaşayışlarını, yediklerini, içtiklerini çok ince bir şekilde tesbit etti. Hükümdarların, makam sahiplerinin anlaşmazlıklarına ait önemli bilgileri not etti.

Seyahatleri sonunda vatanı Tanca’ya döndüğünd, tuttuğu notları, görüp işittiği mühim hâdiseleri, Fas Merini Sultanı Ebû İnan’ın arzusu üzerine, Katib İbn-i Cevziye anlattı. İbn-i Cezvi, bazı tarihi eksiklikleri de ilave ederek, eseri 756 (M. 1355) yılında tamamladı. “Tuhfet-ün-nüzar fi garaib-il-emsal ve acaib-il-esfaâr” adı verilen ve kısaca “Rıhle” veya “Seyahatname” diye bilinen eser, Sultan Ebû İnan’a takdim edildi.

Memleketimizde İbn-i Battûta Seyahatnamesi adıyla da tanınan bu eser, yazıldığı asrın İslâm ülkeleri ve diğer ülkelerin tarihi, Coğrafyası, Folklor ve Etnolojsi, dini, içtimâi ve ilmi durumu hakkında kıymetli, sağlam ve aydınlatıcı bilgiler vermiş, Hint fakirlerinden, Anadolu ahi’lerinden, İran’daki Batinilik hareketinden bahsetmiştir.

Ayrıca, görüp işittiği bazı âlim ve veliler, meşhur ziyaretgâhlar hakkında menkıbeler ve kısa biyografik bilgiler de vermiştir.

Devam edecek…

İslam âlimleri ansiklopedisi

Allah-u Teâlâ hazretleri bizleri ve sizleri Fıkıh âlimi veli olan Seyyah İbn-i Battûta (Radiyallah-u anhu) yüzü suyu hürmetine günahlarımızı aff eylesin. Amin.

Fuad Yusufoğlu