بسم الله الرحمن الرحيم

Kasyane (Navale sipi)

Beşinci ESAS İrade- 5

Hulasa;

Kaderiye taifesi, kulların fiillerinin hepsinde kul için külli bir muhtariyeti isbat ederek, efal-i ihtiyariye de Allah (c.c.) ın kaza ve takdirini tamamen inkar ederler.

Cebriye taifesi ise, Kaza ve kadere dayanarak kulların fiillerinden muhtariyeti tamamen nefy ederler, her şeyi Allah (c.c.) ın kaza ve kaderine bağlarlar.

Kader ve irade mevzu’unda Cebriye zümresiyle münakaşa ve münaza’a eden kimsenin, onları tokatlaması, elbiselerini ve sarıklarını yırtması, yüzlerini tırmalaması, saçlarını, bıyıklarını ve sakalarını yolması gerekir.

Ve sonra da o sefihlerin kendilerinden sadır olan diğer çirkin fiillerinden özür diledikleri gibi, özür dilerim kader böyle imiş benim hiç suçum yoktur demesi lazımdır.

Mu’tezile, kendilerine ancak şerri isnad ederler. Allah (c.c.) a zulmü ve çirkin olanı isnad etmekten kaçınarak kendilerine ihtiyar-i külliyi isbat ve iddia ederler. Fakat, bilmezler ki, bunun zımnında Allah (c.c.) a acz isnad edereler. Yüce olan Allah (c.c.) onların isnad ettşiklri acz’dan beridir.

Ehl-i sünnet vel Cemaat mezhebine gelince, onlar, bu batıl mezheblerin arasında orta bir yol seçtiler.

Ehl-i sünnet vel cemaat, ne kendilerinden tamamen ihtiyarı nefy ettiler, ne de Allah (c.c.) tan kaza ve kaderi tamamen nefy ettiler.

Ehli sünnet bu hususta der ki;

Kulların fiilleri, bir cihetten Allah(c.c.) tan, bir cihetten de kuldandır. Kul için fiillerini meydana getirmekten muhatriyet vardır.

AÇIKLAMA:

El- İsfehani (r.a.) şerh Ettavali fi şehr-i Mezheb-i ehl-i essünneti de der ki;

-“Fiiller Allah’ın kudreti ve kulların kazanmasıyla meydana gelir. Yanı; Allah (c.c.) ın nizamı şöyle kurulmuştur ki; Kul taata azm ettiği vakit Allah (c.c.) onda taati yaratır, kul ma’siyete azm ettiğinde Allah (c.c.) onda masiyet fiilini halk eder.”
-”Bunun üzrine kul kendi fiilini yaratmiyorsa da yaratiyor gibi görünür. Hakikatte kula irade ve Kudreti Allah verir. Cenab-i Allah, İrade ve kudreti başlı başına fiilleri vucuda getirecekleri bir şekilde değil bilakis, kulun fiilinde ancak bir tesiri bulunmak üzere Kul’a verir.”

-”Bu şekilde Allah (c.c.) ve İradeyi yarattıktan sonra fiil onlarla vaki olur. Çünkü bütün varlıkların bir kısmı vasıtalı, bir kısmı de vasıtasız olarak Allah’ın yaratmasiyle meydana gelir. Vasıtaların da ve sebeplerin başlı başına mahlukatı meydana getirmeleri iktiza etmez.”

-”Bilakis, Allah (c.c.), ile İradeyi kulda yaratır. Onların ancak fiillerin meydana gelmesinde rolleri vardır. Buna göre ihtiyarı fiiller kula isnad edilir bu fiiller, Allah (c.c.) ın yaratması ve kulda fiillerin meydana gelmesinde rolu olabilecek bir kudretin yaratması ve takdir etmesi ile meydana gelir.”

Devam edecek…

Dinde kırk esas (İmam-i Ğazali)

Allah-u Teâlâ hazretleri (c.c.) bizleri ve sizleri sağlam ittikkad üzere kılsın. Amin..
Fuad yusufoğlu