بسم الله الرحمن الرحيم

Girnavas mevki-i (Nusaybin)

Mezheblerin çıkışları;

Diğer taraftan mezheblerinin çıkışlarını şu dört esasada bağlamak mümkündür.

Bu esaslar:

1- Zeka
2- Merak
3-Vakit
4- Yer değiştirmedir. Şimdi bu nokta-i nazarı sırasıyla görelim.

1- Zeka:

Her insanda zeka aynı ayarda değildir.bu itibarla nasslar üzerinde zekanın çeşitli yorum yapması çok önemlidir. Ayrıca bazı insanlar çabuk öğrenir geç unutur, bazı insanlar geç öğrenir geç unutur, bazıları çabuk öğrenir çabuk unutur, bazılarıda geç öğrenir çabuk unuturlar. Bu son ikisi en fenasıdır. Bütün bunlar, yeni bir mezhebi meydana getirmenin bir sebebini teşkil edebilir.

2- Merak:

İnsanların mühtelif sahalar hakkındaki merakları da mezheblerin ortaya çıkış sebebi olabilir. Öyleki peygamber efendimiz (s.a.v.) i dinleyen sahabilerin bir kısmı fıkıh, bir kısmı tefsir ve bir kısmı da hadis sahasında daha dikkatli oluyordu ve bu husus da notlar ediniyordu.

3- Vakit:

Müslümanların hepsi muntazam bir şekilde peygamber efendimiz (s.a.v.) le ibadetlerini yapıp sohbetlerinde bulunamıyorlardı. Zira meşguliyetleri samimi isteklerine zaman zaman mani oluyordu. Bu bakımdan gerekli bütün bilgileri almak imkanları olmuyordu. Bu hali ilerde mezheb ayrımına tesir edeceği tabiidir.

4- Yer değiştirme:

Müslümanlık Mekke ve Medine de kalmamış, Mısır’a, cezayire, Fas’a, Anadolu’ya, Hindistan’a, Pakistan’a ve Endonezya’ya hülasa dünyanın her tarafına yayılmıştır. Bu memleketlerde yaşayan insanların dili, dini inanışları, gelenek ve görenekleri hep başka başka idi. Bu bakımdan din buralarda yayılırken eski dinlerin an’anelerin bazı etkileri altında kalmıştır. Zira mezheblerin çıkışı bir dernek kuruluşu gibi olmamıştır; dolayısıyla da mezhebler birer dernek değildir.

Ehli bid’ad:

Peygambermiz (s.a.v.) in izinden ve ashabın yolundan ayrılarak bid’ada ve delalete (uydurma ve sapıklığa) düşenlerin yoludur. Ehl-i bid’ad hak yolunu terk ettikten sonra yedi büyük fırkaya ayrılmıştır. Bu fırkalar: kendi içlerinde salkım saçak misali çeşitli kollara ayrılmıştır.

Ehl-i bid’at mezheplerin incelenmesi ilm-i kelam’ı alakadar ettiği için bunlardan biz kısaca bahsetmekle iktifa edeceğiz. Yalnız şu kadarını da söylemek lazımdır ki bütün bu mezhepler İslam dininin tekemmül ve teessüsün den sonra ortaya çıkmıştır. Bu itibarla , bu mesheplerin esaslarına inanmaya bid’at , inananlarınada ehl-i bid’at (bid’atçılar) denir.

Diyanet işleri bakanlığı

Devam edecek…

Allah’u Teâlâ hazretleri bizleri ve sizleri Fırka-i Naciye olan Ehl-i Sünnet vel-Cemaat ehlinden eylesin. Amin.

Fuad Yusufoğlu