بسم الله الرحمن الرحيم

Nusaybin’in uzaktan görünüşü

Sa’di Şirâzi (Radiyallah-u anhu) nın  hayatı- 2

 Eserleri;

Şairin manzum ve nesir olan eserleri ölümünmden sonra külliyât halinde bir araya toplanmıştır. Bu külliyat, sonradan Bisütun diye şöhret bulan Übey bin Ahmed bin Ebi Bekr tarafından, biri 726 ( M. 1325) senesinde, diğer de 735 (M. 1334) senesinde olmak üzere iki defa düzenlenmiştir. İlki, kaside ve gazellerin ilk harfına göre vew ikinci tertib ise son harfına göre yapılmıştır. Külliyat, 16 kitap ve 6 risale olmak üzere 22 eseri ihtiva etmektedir.

Ancak külliyata, mevcut isimlerin hepsinin bizzat müellif tarafından mı konulduğu kat’i olarak bilinmemektedir.

Külliyata bulunan eserler şunlardır;

1- Takrir-i Dibace,
2- Mecalis-i Pencgane,
3- Sual-i sahib-divan,
4- Akl-u Aşk,
5- Nasihat-ül-mülük,
6- Risale-i selase (Mulakat-ı şeyh Sa’di bâ Abakahan, risale Tingiyanu, risale-i Melik Şemsüddin.
7- Kasaid-i Arabi,
8- Mülemmaât,
9- Terciat,
10- Tayyibat,
11- Bedâyi,
12- Havatim,
13- Gazelliyet-i kadim,
14- Sahabiye,
15- Mukatta’at,
16- Rubaiyat,
17- Üfredat,
18- Hubsiyat,
19- Hezliyat,
20- Mudhikat,

21- Gülistan, (Gülistan, nesir kısımlar arasına bir takım manzumeler ilavesiyle meydana gelmiş bir “önsöz” ve 8 bölümden ibarettir.)

1- bölüm; Hükümdarların hal ve hareketleri,

2. bölüm; Dervişlerin ahlakı,

3. Bölüm; kainatın fazileti,

4. Bölüm; susmanın faydaları,

5. bölüm; sevgi ve gençlik,

6. Bölüm; takatsizlik ve ihtiyarlık,

7. bölüm; terbiyenin önemi,

8. Bölüm; sohbet adabı ile ilgili hikaye ve menkıbeleri ihtiva etmektedir.

Bu hiklayelerin bir kısmı kendi müşahadelerine, bir kısmı da İslam âlimlerinin sohbetlerinde duyduklarına ve okuduklarına dayanmaktadır.Eser, uslub ve tertib bakımından mükemmeldir.

Bütün bölümler sıralanırken birbirleriyle irtibatlıdır. Nesir ve manzum kısımlar arasında bir nisbet sağlanmış ve fikirler jısa ve açık bir şekilde ifade edilmiştir. Hemen hemen bütün dünya kütüphanelerinde “Gülistan’ın” yazma nüshaları vardır. Eser Avrupa’daki ilk defa Latince tercümesi ile birlikte, 1951’de Amsterdam’da neşredilmiştir. Türkçe’ye ve birçok doğu ve batı dillerine tercüme yapılmıştır. Sa’di (r.a.) nin bu eseri birçok kimseler tarafından taklid edilmiştir.

22- Bostan, Manzum eserlerinin başında geliri Asıl ismi Sa’dinâme’dir. Ancak bu eser, şark’ta ve Ğarp’ta daha çok “bostan” adıyla tanınmakltadır. Bostan; adalet, ihsan, ahlak, mertlik, tevazu, rıza, kanaat, terbiye, şükür, tövbe vemünacaat gibi konuları içina alan 10 bölümden ibarettir. Bostan’da hikaye ve menkıbeler kısa, öz ve güzel olarak yazılmıştır. İfadeler her bakımındanm sağlamdır. Bostan’da, Gülistan gibi asırlarca İslam aleminde büyük rağbet görmüş, medreselerde ders kitabı olarak okunmuş, birçok şerh ve tercümeleri yapılmıştır. Yakın zamana kadar Anadoluda okunan “Bostan”, huhtelif kimseler tarafından şerh ve tercüme edilmiştir.

23- Sa’di (r.a.) nin külliyatında, Bostan ve Gülistan’dan sonra yer alan Farsça ve arabça kasideleri, bir hükümdarın veya devlet erkanın medhinden ziyade onları daima insanlığa, adil olmaya davet eden bir nevi nasihatnamedir. Kaside mahiyetinde gazelleri de ardır. Bostan ve Gülistan’da aynı beyitlerin tekrarına çok rastlanır.

Devam edecek…

İslam âlimleri ansiklopedisi

 

Allah-u Teâlâ hazretleri bizleri ve sizleri sa’d-i Şirâzi (Radiyallah-u anhu) nın hürmetine günahlarımızı af eylesin. Amin Verilen ni’metlere karşı şükür edip tefekkür eden ve onların hikmetlerinden ibret alan kullarından eylesin. Amin

Fuad Yusufoğlu